Próby morskie

Próby morskie statków są najlepszą metodą na ocenienie stanu faktycznego jednostek pływających, ich zdatności do użytkowania, a przede wszystkim służą ocenie ich stateczności. Próby morskie uwzględniają zachowanie się okrętu na fali. Jest to ważny egzamin stojący przed okrętem ponieważ jego wynik będzie świadczył o tym, czy dany statek w ogóle może wyruszyć w morze bez narażania życia lub zdrowia pracujących na nim członków załogi, pasażerów oraz czy nie dojdzie do uszkodzenia przewożonych nań towarów.

Próbom morskim poddaje się zazwyczaj statek będący w budowie. Nie jest to jednak reguła. Okręty będące jedynie remontowane w polskich stoczniach, a nie budowane od podstaw, również zostają poddawane próbom morskim przed przekazaniem ich właścicielom zlecającym remont. Okręt taki mimo odbywania numerycznych prób jest jednostką już zarejestrowaną, nie wymaga ponownej rejestracji i posiada banderę państwa do którego przynależy lub banderę przydzieloną mu tymczasowo.

Metoda prób morskich polega na poddawaniu danej jednostki pływającej realnym, numerycznym scenariuszom, które rzeczywiście mogłyby się ziścić podczas eksploatacji statku na otwartych wodach. Istotą przeprowadzanych badań jest właśnie skonstruowanie potencjalnie najniebezpieczniejszych scenariuszy w jakich środowisko morskie może oddziaływać na okręt i przeprowadzenie prób w warunkach według nich stworzonych. Wyniki tego ważnego egzaminu jaki musi przejść każdy statek będą służyć do zaopiniowania o możliwości jego bezpiecznej eksploatacji lub jego niezdatności do bezpiecznego użytkowania. Badania tego typu służą również do formułowania kryteriów służących ocenie stateczności statków – czyli jednocześnie służą ocenie danego statku i rozwojowi metody oceniania.

Bezpieczeństwo na morzu

Transport morski rozwija się bardzo dynamicznie, ciągle rośnie liczba statków obecnych na morzu oraz natężenie ruchu wszelakich jednostek pływających – to wszystko wpływa na jakość bezpieczeństwa morskiego. Warunki morskie wpływające na żeglugę zmieniają się wraz z rozwojem przewozu towarów z użyciem statków oraz wraz ze zmianami, które człowiek wprowadza w środowisku morskim. Budowa kolejnych elektrowni wiatrowych, rurociągów, platform wiertniczych mających wydobywać ropę i gaz, a także coraz prężniej działająca turystyka morska wpływają na warunki w jakich obecnie poruszają się statki i muszą pracować marynarze.

Również rozwój biurokracji ma ogromny wpływ na to jak działają statki i w jaki sposób mogą być eksploatowane – instytucje międzynarodowe i krajowe nakładające różnej maści obostrzenia, różne organizacje, akty prawa krajowego i międzynarodowego oraz czas i sposób ich implementacji wpływają na jakość i poziom zintegrowania systemów bezpieczeństwa morskiego.

Te wszystkie dynamiczne zmienne wskazują na to jak ważne jest dziś pieczołowite wręcz podejście do wszelakich egzaminów i prób mających sprawdzić i określić poziom bezpieczeństwa morskiego danych jednostek pływających. Prawidłowe przeprowadzenie tego typu prób to ogromna odpowiedzialność za zdrowie i życie ludzi pracujących na danym statku, za bezpieczeństwo przewożonego towaru ale również własna odpowiedzialność przed majestatem prawa. Każde państwo morskie na podległych sobie wodach musi zapewnić bezpieczeństwo wszystkim użytkownikom – organizowane są w tym celu struktury zarządzania bezpieczeństwem, wydawane są akty prawne i przepisy takie jak na przykład te określające jak powinny być przeprowadzane próby morskie.

Scenariusze prób morskich

Scenariusze numerycznych prób morskich powinny być konstruowane w oparciu o przewidywanie wielu czynników, które mogą zastać jednostkę pływającą na otwartym morzu. Uwzględnione powinny być na pewno:

• trasa żeglugi, którą ma pokonać dany statek
• parametry ruchu okrętu na danej trasie żeglugi
• dopuszczalne wartości parametrów, które pozwolą na opisanie odpowiedzi okrętu na falowanie
• Przejście statku przez scenariusz oparty na takich filarach może posłużyć do sporządzenia dokumentacji, która znajdzie później zastosowanie na mostku.

Próby dotyczące kołysania się statku na falach morskich służą wyznaczeniu bezpiecznego zakresu w jakim można eksploatować daną jednostkę pływającą. Statek będący później w użyciu nie powinien przekraczać norm zaleconych po badaniu. Podczas prób należy uwzględnić długość statku, szerokość oraz wartość zanurzenia konstrukcyjnego. W kwestii falowania zazwyczaj przeprowadza się trzy scenariusze:

• odegranie scenariusza bez prędkości i sterowności
• odegranie scenariusza z prędkością eksploatacyjną ograniczoną do połowy (np. dziesięć węzłów)
• odegranie scenariusza uwzględniającego maksymalną prędkość eksploatacyjną (np. dwadzieścia węzłów)

Po przejściu statku przez takie symulacje numeryczne następuje analiza odpowiedzi i ocena. Na ich podstawie opracowuje się graniczne normy jakich później musi trzymać się okręt będący w użyciu. Ustalone zostają również parametry mające decydujący wpływ na kołysanie boczne okrętu, właściwości morskie statku, parametry eksploatacyjne (zależne od rodzaju przewożonego towaru oraz stanu załadowania). Statek, który przejdzie przez próby morskie pozytywnie powinien być jednostką przygotowaną i zdatną do właściwego użytkowania.