Pompy okrętowe

Pompy okrętowe to urządzenia niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jednostki pływającej – dbanie o ich sprawność, inwestowanie w naprawy leży w dobrym interesie przedsiębiorstw eksploatujących statki choćby ze względu na okresowe kontrole sprzętu, które są obowiązkowe. Właściwe funkcjonowanie układu pompowego to też bardziej ekonomiczna praca statku i przez to zysk dla właścicieli.

Pompy służą do podnoszenia zawiesin i cieczy z niższego poziomu na wyższy lub przetłaczania cieczy z miejsc o niższym ciśnieniu do miejsc gdzie ciśnienie jest wyższe wytracając energię, która jest doprowadzana z zewnątrz. Działanie to polega na tworzeniu różnicy ciśnień pomiędzy wlotem do pompy (tzw. stroną ,,ssawną”), a wylotem (czyli tzw. stroną ,,tłoczną”)

Pompy okrętowe można sklasyfikować i podzielić według rodzajów na:

• pompy wyporowe, w tym pompy o ruchu postępowo-zwrotnym organu roboczego (tłokowe, wielotłokowe czy przeponowe), ruchu obrotowo zwrotnym (skrzydełkowe) oraz ruchu obrotowym (zębate, śrubowe i łopatkowe)
• pompy strumieniowe
• pompy wirowe, w tym pompy krętne (odśrodkowe, diagonalne, śmigłowe i helikoidalne) oraz samozasysające pompy krążeniowe (posiadające kanały boczne i te z pierścieniem wodnym)

według rodzaju czynnika:

• pompy oleju
• pompy paliwowe
• pompy wody
• pompy czynników chemicznych
• lub ze względu na funkcje, które spełniają na statku:
• funkcje przeciwpożarowe
• chłodzące
• transportowe
• smarowania
• balastowe
• ładunkowe
• sanitarne
• zęzowe

Aby pompa okrętowa mogła pracować musi być połączona z odpowiednimi przewodami oraz niezbędną armaturą. Ta całość tworzy układ pompowy. By poznać stan w jakim znajduje się cały układ należy regularnie prowadzić badania, również po to by określić czy dany element można poddać regeneracji czy trzeba go wymienić i zakupić zupełnie nową część.

Wydajność pompy można określić na wiele sposobów:

• wydajność nominalną pompy określa producent danego elementu, powinna być ona dostępna na tabliczce znamionowej i jest to wydajność według której powinno się eksploatować daną część,
• wydajność teoretyczna jest to wydajność przy założeniu idealnej, całkowitej szczelności pompy,
• wydajność rzeczywista
• wydajność optymalna jest to wydajność podczas której pompa osiąga maksimum swojej sprawności

Do czego służą wyporowe pompy okrętowe

Rodzajów pomp jest rzeczywiście dużo jednak wszystkie są niezastąpione i spełniają ważne zadania dlatego tak istotne jest monitorowanie ich stanu i szybka reakcja gdy wykryje się nieprawidłowości.

Pompy wyporowe przetłaczają dawki cieczy przez ruch. Wśród nich są pompy tłokowe dzielące się na kilka rodzajów, których wybór wpływa znacząco na jakoś pracy tego elemntu – jednocylindrowe bądź wielocylindrowe, jednostronne i dwustronne pod względem działania. Pompy tłokowe zazwyczaj napędzają silniki elektryczne. Można wśród nich wyróżnić

• Pompy działające jednostronnie – ich działanie jest bardzo nierównomierne, a ciecz którą wprowadzają pulsuje i płynie przerywanym strumieniem co powoduje uderzenia hydrauliczne w urządzeniach współpracujących z pompą.
• Pompy działające dwustronnie – dużo wydajniejsze niż ich jednostronne odpowiedniki. W dodatku posiadają o wiele bardziej zwartą konstrukcję i wysokość podnoszenia

Dobór odpowiednich części przy naprawie, wymianie lub regeneracji ma duży wpływ na jakość i zyski płynące z późniejszego eksploatowania całej jednostki pływającej.

By określić jakość pracy danego elementu należy przeprowadzić badania, sporządzić charakterystykę przepływu, charakterystykę poboru mocy pompy, charakterystykę sprawności pompy, przeprowadzenie próby pompy.

Łożyska na okrętach

Pochwy wałów śrubowych pełnią ważną rolę w działaniu statku – służą do uszczelniania i ułożyskowania wału w stewie rufowej okrętu. Ich budowa jest zależna od kształtu konstrukcji rufy okrętowej, środka smarującego, tego jakie zastosowano uszczelnienia oraz rodzaju łożysk. Dawniej stosowało się tylko łożyska gumowe (w mniejszych jednostkach pływających) i gwajakowe, chłodzone wodą morską. Jako, że dostępność gwajaku była ograniczona, a okręty budowano coraz większe zaczęto stosować metalowe łożyska, poprzedni system otwarty w którym chłodzenie następowało za pomocą wody morskiej zamieniono na zamknięty, a chłodzić zaczęto za pomocą oleju. Był to wygodny sposób choć oczywiście wiązał się z pewnym ryzykiem,

Dziś w dobie rewolucji ekologicznej na zachodzie, często wraca się do systemów otwartych. Technologia rozwinęła się na tyle, że można stosować proekologiczne łożyska kompozytowe. Nie jest to jednak możliwe we wszystkich warunkach – gdy chodzi o żeglugę na płytszych terenach np. przybrzeżnych to dochodzi do ryzyka zanieczyszczenia wody, która docelowo miała służyć do chłodzenia, w takich warunkach mimo wszystko lepiej powrócić do starego systemu zamkniętego. To właśnie rodzaj smarowania/chłodzenia często ma duży wpływ na awaryjność pochw wałów i wymusza naprawy. Jest to jednak na tyle ważny element, że istotne jest monitorowanie jego stanu aby jakość pracy okrętu pozostawała na wysokim poziomie. Przed naprawą czy planowanymi zmianami należy również rozważyć, który system chłodząco-smarowny jest bardziej opłacalny. Ważne również jest sprawdzanie czujników alarmujących np. czujnika przepływu umieszczonego za pompami obiegowymi i czujnika ciśnienia. Sprzęt okrętowy to wiele połączonych ze sobą elementów oddziałujących jeden na drugi.